ឡប់សតិ(Psychosis)គឺជាពាក្យបច្ចេកទេសវេជ្ជសាស្ត្រដែលគេប្រើសំដៅទៅលើបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តដែលបានបញ្ឈប់មនុស្សម្នាក់ពីការគិតគូរច្បាស់លាស់ និងមិនអាចបែងចែកបានពីភាពខុសគ្នារវាងការពិត និងការស្រមើរស្រមៃរបស់ពួកគេ ហើយនឹងការសំដែងចេញនៅក្នុងវិធីធម្មតាមួយបាន។ រោគសញ្ញាចម្បងធំៗពីរនៃជំងឺឡប់សតិ(psychosis)មានដូចជា៖
១, ការមមើរមមាយ(Hallucination) វាគឺជាការទទួលដឹងញ្ញាណអ្វីមួយដែលមិនមានឡើយនៅក្នុងការពិត។ ការមមើរមមាយអាចកើតឡើងនៅគ្រប់ញ្ញាណទាំងប្រាំរបស់អ្នក។
- ចក្ខុវិញ្ញាណៈ អ្នកដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis) អាចមើលឃើញពណ៌ និងរូបរាង ឬ មើលឃើញមនុស្ស ឬសត្វដែលមិនមានសោះ។
- សោតវិញ្ញាណៈ អ្នកដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis)អាចឮសំលេងដូចជាខឹង ឬ សំលេងមិនល្អ ឬជាសំលេងដែលគេលកលឺយអោយខ្លួន។
- កាយវិញ្ញាណៈ ការមមើរមមាយដែលជួបញឹកញាប់គឺមានអារម្មរណ៏ថាមានសត្វល្អិត វារនៅលើស្បែករបស់គេ។
- ឃានវិញ្ញាណៈ ជាធម្មតាជាក្លិនចម្លែក ឬក្លិនមិនល្អ។
- ជីវហាវិញ្ញាណៈ មនុស្សមួយចំនួនដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis)បានត្អូញត្អែរពីការមានរសជាតិមិនល្អជាប់នៅក្នុងមាត់របស់ពួកគេ។
២, ការជឿរលើអ្វីមួយដែលមិនមែនជាការពិត(Delusion) គឺជាជំនឿយ៉ាងមុតមាំទៅលើអ្វីមួយដែលមិនគួរអោយជៀរ ចម្លែកៗ ឬមិនពិតជាក់ស្តែង។ ឧទាហរណ៏ៈ
- មនុស្សម្នាក់ដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis) ជាញឹកញាប់ជឿថាមានបុគ្គលណាម្នាក់ ឬមនុស្សមួយក្រុមបានរៀបចំផែនការសម្លាប់ ឬធ្វើបាបពួកគេ។ នេះអាចនាំអោយគេមានឥរិយាបទមិនប្រក្រតី។ ឧទាហរណ៍មនុស្សម្នាក់ដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis) អាចបដិសេធមិននៅក្នុងបន្ទប់ដែលមានទូរស័ព្ទនៅខាងក្នុងដោយសារតែពួកគេបានជឿជាក់ថាទូរស័ព្ទគឺជាឧបករណ៍ដែលគេប្រើដើម្បីគ្រប់គ្រងចិត្តរបស់គេ។
- មនុស្សខ្លះទៀតដែលមានជំងឺឡប់សតិ(psychosis) អាចគិតថាខ្លួនឯងអស្ចារ្យលើសគេ ដោយពួកគេបានជឿជាក់ថាពួកគេមានអនុភាព ឬមានសិទ្ធដ៏អស្ចរ្យណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ពួកគេអាចគិតថាពួកគេគឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងប្រទេសមួយ ឬមានអនុភាពអាចប្រោសមនុស្សដែលស្លាប់អោយរស់វិញបាន។
ការរួមបញ្ចូលគ្នានៃការមមើរមមាយ(Hallucination) និងការជៀរលើរឿងមិនពិត(delusion)អាច បណ្តាលអោយមានការរំខានធ្ងន់ធ្ងរទៅនឹងការទទួលញ្ញាណ ការគិត អារម្មណ៍ និងអាកប្បកិរិយា៕
