អ្នកជំនាញម្នាក់របស់សារមន្ទីរសិល្បៈ Denver ត្រូវបានគេថាជាអ្នកសមគំនិតក្នុងការលួចរូបចម្លាក់ខ្មែរ

(ព្រះវិហា)៖ កសិករខ្មែរនៅជិតប្រាសាទកោះកេរ ដឹងថាបើគេឃើញជើងរូបចម្លាក់នៅលើកំរាលប្រាសាទ មានន័យថា ចោរបានកាត់ករជើងរូបចម្លាក់ មុនពេលដឹកជញ្ជូនទៅក្រៅប្រទេស ។Emma C. Bunker អ្នកស្រាវជ្រាវដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធនឹងជំនួញនេះក៏បានដឹងដែរ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍រូបសំណាកគ្មានជើងនៅសតវត្សរ៍ទី១០ ត្រូវបានគេដាក់ឱ្យដេញថ្លៃ ដោយ Bunker យល់ថានេះមិនចោទជាបញ្ហាអ្វីនោះទេ ។

កាល​ពី​ខែ​សីហា​ កន្លង​ទៅ សារមន្ទីរ​សិល្បៈ Denver (DAM) ដែល​ស្ថិត​ក្រោម​សម្ពាធ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក បាន​ប្រគល់​រូប​បដិមា​ចំនួន៤ ដែល​គេ​បង្ហាញ​ថា ​ត្រូវ​បាន​លួច​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា ។

ខណៈដែលការប្រមូលផ្តុំវត្ថុបុរាណជាច្រើនឥឡូវនេះបានស្ថិតនៅក្រោមការសង្ស័យ តួនាទីរបស់ Bunker ដែលជាម្ចាស់ជំនួយ និងអ្នកស្រាវជ្រាវដែលបានជួយនាំយកវត្ថុទាំងនោះទៅដាក់សារមន្ទីរបានអោយតំរុយអំពីប្រតិ បត្តិការរត់ពន្ធ ។

ព័ត៌មានទាំងនោះបានមកពីកាសែត Denver Post ដែលបានតាមដានពី របៀបដែលសារៈមន្ទី Denverក្លាយជាអ្វីដែលលោក Bradley Gordon មេធា វីតំណាងឱ្យប្រទេសកម្ពុជាហៅថា “ការរួមគ្នា” លួចចម្លាក់ពីប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ការមានចំណែករបស់ Bunker ដែលមិនធ្លាប់បានបញ្ចេញឈ្មោះបាននាំមកនូវការត្រួតពិនិត្យថ្មីៗពីការអនុវត្តច្បាប់និងភាពអាម៉ាស់ សម្រាប់សារមន្ទីរ ។

សារៈមន្ទីសិល្បៈDenver ដែលជាស្ថាប័នតូចមួយ និងទទួលបានមូលនិធិតិចតួច ដែលមិនទំនងជាជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងបណ្តាញឈ្មួញដែលបាន ទិញរូបចម្លាក់ដោយខុសច្បាប់ ដឹកជញ្ជូនវត្ថុទាំងនេះទៅទីក្រុងបាងកក និងទីកន្លែងផ្សេងទៀត ហើយរៀបចំកន្លែងបង្ហាញសារមន្ទីដើម្បីបង្កើនតម្លៃរបស់វត្ថុទាំងនោះ ក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតបាននិយាយថា Bunker ជារឿយៗជួយឈ្មួញក្លែងបន្លំភស្តុតាងនៃការងារខុសច្បាប់ ។

ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសារមន្ទីរបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងលោក Douglas Latchford ដែលជាឈ្មួញបរទេសជនជាតិអង់គ្លេសដ៏ល្បីឈ្មោះដែលបានអោយថ្លៃឈ្នួលប្រជាជនកម្ពុជានៅជនបទក្រីក្រគាស់បំបែកផ្នែករូបចម្លាក់ដើម្បីនាំចេញទៅលក់ ។

Latchford បានស្លាប់នៅឆ្នាំ២០២០ ខណៈដែលស្ថិតនៅក្រោមការចោទប្រកាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកពីបទក្លែងបន្លំ ការរត់ពន្ធ និងឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងៗទៀត ។

Latchford និង Emma Bunker បានក្លាយជាមិត្តភក្តិនឹងគ្នាហើយបានស្លាប់នៅឆ្នាំ២០២១  ក្នុងអាយុ៩០ ឆ្នាំ ។

Bunker បានសរសេរអំពីសិល្បៈចិន និងអាស៊ីកណ្តាល ដោយសហការសរសេរសៀវភៅចំនួនបីក្បាលជាមួយ Latchford និងបានធ្វើដំណើរទៅទីតាំង នា នាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ។

ខ្លឹមសារនៅក្នុងសៀវភៅទាំងនោះបង្ហាញភ័ស្តុតាងក្លែងបន្លំដែលធ្វើអោយវត្ថុបុរាណទាំងនោះមានតម្លៃខ្ពស់នៅពេលដែល Latchford ដាក់លក់វត្ថុទាំងនោះ ពេលនោះBunker ត្រូវ​បានមន្ត្រី​នៅ​ភ្នំពេញ​អរគុណ​គាត់ជាសា ធារណៈ​​សម្រាប់​ការងារ​របស់​គាត់ក្នុង​នាមជាអ្នកជួយថែរក្សា​វប្បធម៌​ខ្មែរ ។ អ្នកស្រាវជ្រាវ​នៅ​កម្ពុជា និង​ថៃ​ឥឡូវ​ប្រើ​ប្រាស់សៀវភៅនេះ​ដើម្បី​តាម​ដាន​វត្ថុ​បុរាណដែលបានបាត់ ។

Latchford និង Bunker ក៏ត្រូវបានសួរដោយអតីតចោរលួច ដែលបានរំ លឹកឡើងវិញអំពីទីតាំងទាហានកុមារខ្មែរក្រហម ហើយនិយាយអំពីពេលដែល Latchford ជួលពួកគេអោយលួចវត្ថុបុរាណ ។

អ៊ីមែលរបស់ Bunker ដកស្រង់ដោយអ្នកយកព័ត៌មាន Sam Tabachnik នៃ Denver Post បង្ហាញពីទំនាក់ទំនងជាមួយ Latchford និងអ្នកផ្សេងទៀតដែលជួយបិទបាំងពួកគេពីការតាមដាន ។

Bunker ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថាជាអ្នក​ជំនាញ​សារមន្ទីរ និង​អ្នក​ជួញដូរ ប៉ុន្តែ​ឈ្មោះ​របស់​គាត់​កម្រ​បង្ហាញ​អោយបានដឹង ។

នៅក្នុងបណ្តឹងរឹបអូសលម្អិតរបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ដែលបានចេញផ្សាយនៅពេលដែលសារៈមន្ទីDenver បានយល់ព្រមប្រគល់រូបសំណាកដែលលួចទាំង៤នោះមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដែលបុគ្គ លនេះបានជួយ Latchford ផ្តល់ភស្តុតាងក្លែងក្លាយសម្រាប់រូបចម្លាក់ដែលត្រូវបានគេលួច។

រូបសំណាក យមរាជ (Leper King) ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញនៅសារមន្ទីរជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា ។

រូបថត៖ Cindy Liu/Special to The Denver Postពាក្យបណ្តឹងនោះបានសរសេរថា “ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ Bunkerបានជួយ Latchford ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ដោយការផ្ទៀងផ្ទាត់ ឬបញ្ជាក់ភស្តុតាងនៃវត្ថុបុរាណខ្មែរដែល Latchford បានព្យាយាមលក់”  ។

បច្ចុប្បន្ននេះ សារៈមន្ទីDenver បានដកឈ្មោះ Bunker ចេញពីមូលនិធិទិញប្រចាំឆ្នាំ វានៅតែមាននៅលើវិចិត្រសាលដែលទទួលបានអំណោយហិរញ្ញវត្ថុរបស់គ្រួសារនាង ទោះបីជាក្រុមប្រឹក្សាសារមន្ទីដែលធ្លាប់មានគាត់ជាសមា ជិកអស់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំកំពុងពិនិត្យមើលនោះក៏ដោយ ។

អ្នកនាំពាក្យ Andy Tyler បាននិយាយថា “សារៈមន្ទី Denver បន្តស្រាវជ្រាវគ្រប់វត្ថុបុរាណដែលទាក់ទងនឹង Emma Bunker ជាពិសេស “វត្ថុបុរាណចំ នួន៥០ ដែលអាចចាត់ជាវត្ថុបុរាណមកពីតំបន់អាស៊ី” ។

គាត់បាននិយាយថា ការបរិច្ចាកដោយប្រើឈ្មោះគាត់ជួយដល់ការស្រាវជ្រាវភស្តុតាងវត្ថុបុរាណមកពីតំបន់អាស៊ី ។

ប៉ុន្តែសារមន្ទីរនឹងមិនបើកកំណត់ត្រារបស់ខ្លួនអោយលោក Bradley Gordon ដែលជាមេធាវីតំណាងឱ្យប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ។

គាត់​និយាយ​ពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ថា​៖ «​យើង​កាន់តែ​យល់​ពី​របៀប​ដែល​ Emma និង Douglas រៀបចំ​កំណត់ត្រា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​បង្កើត​ភ័ស្តុតាង​មិន​ពិត នោះ​វា​កាន់តែ​ងាយស្រួល​សម្រាប់​យើង​ដើម្បី​បញ្ចប់​ការងារ​របស់​យើង​» ​។ «យើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ដែល​មាន​ប្រាសាទ និង​ជើង​ទម្រ​រាប់​ពាន់—ជើង​និង​ដៃរូបចម្លាក់វត្ថុបុរាណ​ជុំវិញ​ជើង​ទម្រ​នៅ​តាមទីតាំងដែលត្រូវបានលួច»។

លោក Gordon ប៉ាន់ប្រមាណថា ចម្លាក់ខ្មែរចំនួន ២,០០០រូប មាននៅក្នុងសារមន្ទីរនៅខាងក្រៅប្រទេសកម្ពុជា និង ២,០០០រូបទៀត ធ្លាក់ទៅលើដៃបុគ្គលផ្សេងៗ ។

គាត់និយាយថា “Bunker គឺជាមនុស្សមួយក្នុងចំណោមរាប់រយនាក់ដែលបានជួយ Douglas ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ មាន​អ្វី​ជា​ច្រើន​ទៀត​ដែល​ត្រូវ​សរសេរ​ និង​ព័ត៌មានជា​ច្រើន​ទៀត​ដើម្បី​ស្វែង​យល់» ៕